1 Ocak 2025 itibarıyla, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun uzun süredir beklenen kritik bir maddesi yürürlüğe girdi. Yılbaşından bu yana yürürlükte olmasına rağmen, pek çok işletmenin durumun ciddiyetinin henüz farkında olmadığı ve gerekli adımları atmakta geciktiği gözlemleniyor. Artık tek bir sigortalı çalışanı olan işyerleri dahi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti almakla yükümlü. Bu zorunluluk, devletin iş kazalarını önleme konusundaki kararlılığını ve tüm çalışma hayatını kapsayan önleyici bir güvenlik kültürü oluşturma politikasının en net göstergesidir.
İşletmelerin İSG yükümlülüklerinin temelini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından belirlenen ve işyerinin faaliyet konusuna göre atanan “tehlike sınıfı” oluşturur. Bu sınıflandırma, alınması gereken önlemlerin kapsamından, İSG profesyonellerinin ayırması gereken asgari hizmet sürelerine ve yasalara uyulmaması durumunda karşılaşılabilecek idari para cezalarının büyüklüğüne kadar her detayı doğrudan etkilemektedir. Bu rehber, işletme sahipleri ve yöneticileri için bir yol haritası sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Tehlike sınıfınızı doğru belirlemekten yasal zorunlulukları eksiksiz anlamaya ve olası ağır cezalardan kaçınmaya kadar tüm süreçlerde size adım adım rehberlik edecektir.
İçindekiler
İşyeri Tehlike Sınıfları: İşletmeniz Hangi Risk Grubunda?
İşyerlerinin tehlike sınıfları, ÇSGB tarafından Resmi Gazete’de yayımlanan “(https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/03/20250313-4.htm)” ile resmi olarak belirlenir. Bu tebliğ, ekonomik faaliyetlerdeki ve teknolojideki değişimlere paralel olarak periyodik olarak güncellenmektedir; bu nedenle işletmelerin mevcut durumlarını düzenli olarak kontrol etmeleri önemlidir. Kanuna göre işyerleri, taşıdıkları risk seviyesine göre üç ana kategoriye ayrılır:
Az Tehlikeli Sınıf
Bu sınıf, genellikle ofis ortamında veya basit hizmet sektörlerinde yürütülen, kaza ve meslek hastalığı riski düşük olan faaliyetleri kapsar.
- Örnekler: Büro ve yönetim faaliyetleri, perakende mağazacılık (giyim, market, kırtasiye), lokantalar, oteller, okullar, danışmanlık firmaları ve avukatlık büroları.
Tehlikeli Sınıf
Bu kategori, üretim süreçlerinde makine, kimyasal madde kullanımı veya daha karmaşık işlemlerin yer aldığı, risk seviyesinin belirgin olduğu ve özel önlem gerektiren faaliyetleri içerir.
- Örnekler: Mobilya imalatı, ayakkabı üretimi, deterjan ve sabun imalatı, et işleme ve konserve tesisleri, diş hekimliği ve özel klinikler.
Çok Tehlikeli Sınıf
Doğası gereği yüksek kaza, patlama, yangın veya meslek hastalığı riski taşıyan, ağır sanayi, inşaat ve kimyasal üretim gibi faaliyetler bu sınıfta yer alır.
- Örnekler: Tüm inşaat faaliyetleri (bina, yol, köprü), madencilik, hastaneler, petrol istasyonları, kimyasal madde üretimi, tersaneler ve ağır sanayi tesisleri.
Tehlike sınıfının tespitindeki en önemli kural, işyerinde birden fazla faaliyet yürütülse dahi, işletmenin “asıl işinin” dikkate alınmasıdır. Asıl iş, işletmenin kuruluş amacını yansıtan ve ana üretim veya hizmet faaliyetini oluşturan iştir. Eğer işyerinde tehlike sınıfları farklı birden fazla asıl iş tanımına uygun faaliyet yürütülüyorsa, bu işlerden tehlike sınıfı en yüksek olan faaliyet esas alınır.
Tehlike Sınıfınızın DNA’sı: NACE Kodu Nedir ve Nasıl Bulunur?
İşyerinizin hangi tehlike sınıfına girdiğini belirleyen teknik anahtar, NACE kodudur. NACE (Nomenclature des Activités Économiques dans la Communauté Européenne), Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması anlamına gelir ve Türkiye’de işyerlerinin faaliyet alanlarını standart bir kodlama sistemiyle tanımlamak için kullanılır. Tehlike Sınıfları Tebliği, her bir NACE koduna karşılık gelen tehlike sınıfını belirtir. Bu nedenle, İSG yükümlülüklerinizi doğru bir şekilde yerine getirebilmek için öncelikle NACE kodunuzu bilmeniz şarttır.
NACE Kodunu Bulma Yöntemi (Adım Adım)
- SGK Sicil Numarasını Kontrol Edin: Şirketinize ait 26 haneli Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numarasını bulun. Bu numara, SGK hizmet dökümleri veya muhasebe kayıtlarınızda yer alır.
- Kodu Ayıklayın: SGK sicil numarasının başındaki tek haneli “Mahiyet Kodu”ndan sonra gelen 6 rakam, işyerinizin 6’lı NACE kodunu oluşturur. Örneğin;
443120101 1124810 022 07 79 000şeklindeki bir SGK sicil numarasında, işyerinin NACE kodu “43.12.01”dir. - Alternatif Yöntemleri Kullanın: Eğer SGK sicil numaranızdan emin değilseniz, şirketinizin vergi levhasında da NACE kodu yer alabilir. Burada da bulunmuyorsa, bağlı olduğunuz vergi dairesinden veya İstanbul Ticaret Odası (İTO) gibi ticaret odası kayıtlarından resmi olarak öğrenebilirsiniz.
- Alternatif: Tehlike sınıfı sorgulama aracımızdan işyeri faaliyetinizi yazarak hem nace kodunuzu hem de tehlike sınıfınızı öğrenebilirsiniz.
NACE kodlarının statik olmadığı ve ÇSGB tarafından yayımlanan tebliğlerle tanımlarının güncellenebildiği unutulmamalıdır. Bir işletmenin farkında olmadan eski veya faaliyetini tam yansıtmayan bir NACE kodu ile kayıtlı olması, yanlış tehlike sınıfında yer almasına yol açabilir. Bu durum, ya gereksiz yere fazla maliyetle hizmet alınmasına ya da daha tehlikelisi, yasal olarak gerekenden az hizmet alınarak büyük bir risk ve ceza yükü altına girilmesine neden olabilir.
NACE kodunuzu öğrendikten sonra en kritik adımı atma zamanı geldi. İşletmenizin yasal olarak hangi tehlike sınıfına girdiğini saniyeler içinde, hatasız bir şekilde öğrenmek ve olası sınıflandırma hatalarından kaçınmak için AnkaTek OSGB’nin ücretsiz (https://ankatekosgb.com.tr/tehlike-sinifi-sorgulama/) aracını kullanabilirsiniz. Bu basit adım, tüm İSG stratejinizin temelini oluşturacaktır.
Tehlike Sınıfı ve Çalışan Sayısına Göre OSGB Hizmeti Yükümlülükleri
6331 sayılı Kanun, çalışan istihdam eden tüm işyerlerini, faaliyet konusuna veya çalışan sayısına bakılmaksızın İş Güvenliği Uzmanı (İGU) ve İşyeri Hekimi hizmeti almakla yükümlü tutar. Ancak bu yükümlülüğün başlama tarihi ve kapsamı, işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre farklılık göstermektedir.
Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıflar
Bu sınıflarda yer alan işyerleri için İGU ve İşyeri Hekimi görevlendirme zorunluluğu, çalışan sayısından bağımsız olarak (tek bir çalışan dahi olsa) kanunun yürürlüğe girdiği ilk yıllardan beri devam etmektedir. Bu işyerleri için herhangi bir erteleme söz konusu olmamıştır.
Az Tehlikeli Sınıf: 2025’teki Devrim Niteliğindeki Değişiklik
Bu kategorideki işyerleri için 2025 yılı, İSG alanında bir dönüm noktasıdır.
- Eski Durum (31 Aralık 2024 Öncesi): 50’den az çalışanı olan az tehlikeli sınıftaki işyerleri, İGU ve İşyeri Hekimi görevlendirme zorunluluğundan muaftı.
- Yeni Durum (1 Ocak 2025 İtibarıyla): Bu muafiyet tamamen ortadan kalkmıştır. Artık kamu kurumları ile birlikte 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan TÜM İŞYERLERİ, 1 (bir) çalışanı dahi olsa, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti almak zorundadır.
Hizmetin Süresi: İSG Profesyonelleri İşyerinize Ne Kadar Zaman Ayırmalı?
Kanun, sadece İSG profesyonellerinden hizmet almayı değil, aynı zamanda bu hizmetin çalışan başına ayrılması gereken asgari süresini de net bir şekilde tanımlamıştır. Bu süreler, işyerinin tehlike sınıfı ve toplam çalışan sayısına göre hesaplanır. OSGB (Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi) ile anlaşma yaparken veya kendi bünyenizde personel görevlendirirken bu yasal minimum sürelere uyulması zorunludur.
| Tehlike Sınıfı | İş Güvenliği Uzmanı (Çalışan Başına / Ay) | İşyeri Hekimi (Çalışan Başına / Ay) |
| Az Tehlikeli | En az 10 dakika | En az 5 dakika |
| Tehlikeli | En az 20 dakika | En az 10 dakika |
| Çok Tehlikeli | En az 40 dakika | En az 15 dakika |
Veriler, ilgili yönetmeliklerden derlenmiştir.
Bu tabloya göre pratik bir hesaplama yapmak gerekirse; “Tehlikeli” sınıfta yer alan ve 30 çalışanı olan bir mobilya atölyesi, ayda en az 30×20=600 dakika (10 saat) İş Güvenliği Uzmanı ve 30×10=300 dakika (5 saat) İşyeri Hekimi hizmeti almak zorundadır.
Ayrıca, sadece “Çok Tehlikeli” sınıfta yer alan ve 10’dan fazla çalışanı olan işyerlerinin, İGU ve işyeri hekimine ek olarak Diğer Sağlık Personeli (DSP) görevlendirme zorunluluğu da bulunmaktadır.
OSGB Hizmet Süresi Hesaplama robutumuz ile (https://ankatekosgb.com.tr/osgb-hizmet-suresi-hesaplama/) çalışan sayınızı girerek isg personeli çalışma sürelerini hesaplayabilirsiniz.
Az Tehlikeli ve 50’den Az Çalışanı Olan İşletmeler İçin Alternatif Yol: İşveren İSG Eğitimleri
Kanun, 50’den az çalışanı olan az tehlikeli sınıftaki işverenlere, aylık düzenli OSGB hizmeti almanın dışında bir alternatif sunmaktadır. İşveren veya atayacağı bir işveren vekili, Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurumlar (üniversiteler, MEB, TESK vb.) tarafından verilen “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi”ni tamamlayarak, kendi işyerinin İSG hizmetlerini yürütebilir.
Ancak bu alternatifin önemli sınırları ve sorumlulukları vardır. Bu eğitim, işverene risk değerlendirmesi yapma, acil durum planı hazırlama gibi konularda yetki verse de, işe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri gibi işyeri hekiminin yetkisindeki tıbbi işlemleri kapsamaz. Bu tıbbi hizmetlerin yine de dışarıdan bir hekim (aile hekimi, kamu sağlık kuruluşu vb.) aracılığıyla alınması zorunludur. Eğitimi tamamlayan işverenin, İSG-KATİP sistemi üzerinden taahhütname imzalayarak görevlendirmeyi resmiyete dökmesi gerekir.
Bu yol, aylık OSGB maliyetinden tasarruf sağlıyor gibi görünse de, tüm yasal sorumluluğun, dokümantasyon yükünün (risk analizi, acil durum planları, eğitim kayıtları, talimatlar vb.) ve olası bir iş kazası durumundaki hukuki sürecin tamamen işverenin omuzlarına binmesi anlamına gelir. Profesyonel bir OSGB‘den hizmet almak ise sadece yasal bir yükümlülüğü yerine getirmek değil, aynı zamanda olası bir kaza anında uzman rehberliği ve yasal güvence sağlayan stratejik bir yatırımdır. Bu, risk yönetimi açısından, işverenin tek başına üstleneceği riskten çok daha güvenli bir yoldur.
Uyumsuzluğun Ağır Bedeli: 2025 Yılı Güncel İSG İdari Para Cezaları (İPC)
Yasalara uymamak, sadece bir ihmal değil, aynı zamanda işletmeler için ciddi finansal sonuçlar doğuran büyük bir risktir. 2025 yılı için %43,93 olarak belirlenen yeniden değerleme oranı, İSG idari para cezalarını önemli ölçüde artırmıştır. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenleri bekleyen temel cezalar şunlardır:
| İhlal Konusu (6331 Sayılı Kanun) | 2025 Yılı Temel Ceza Tutarı (TL) | Önemli Açıklamalar |
| İSG Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirmemek (Md. 6/1) | 88.663 TL | Her bir profesyonel için ayrı ayrı ve aykırılığın devam ettiği her ay için uygulanır. |
| Risk Değerlendirmesi Yapmamak / Yaptırmamak (Md. 10/1) | 53.172 TL | Aykırılığın devam ettiği her ay için 79.671 TL olarak uygulanır. |
| Acil Durum Planlarını Hazırlamamak, Ekipleri Oluşturmamak (Md. 11) | 26.557 TL | Aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar uygulanır. |
| Çalışanlara İSG Eğitimi Vermemek (Md. 17) | 17.686 TL | Eğitim verilmeyen her bir çalışan için ayrı ayrı uygulanır. |
Veriler, ÇSGB tarafından yayımlanan 2025 yılı İPC tablolarından derlenmiştir.
Cezaların caydırıcılığı, sadece temel tutarlarının yüksek olmasından değil, aynı zamanda katlanarak artmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin, 50’den fazla çalışanı olan “Çok Tehlikeli” sınıftaki bir inşaat firması, İSG uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmezse, temel ceza olan 88.663 TL, %200 artırılarak 265.989 TL’ye çıkar. Bu ceza, her bir profesyonel için ayrı ayrı ve ihlalin devam ettiği her ay için uygulanır. Bu da tek bir aylık ihmalin faturasının yarım milyon TL’yi aşabileceği anlamına gelir. Bu rakamlar, İSG uyumunun bir maliyet değil, işletmenin sürdürülebilirliği için zorunlu bir yatırım olduğunu açıkça göstermektedir.
2025’e Hazır Olun, İşletmenizi ve Çalışanlarınızı Güvence Altına Alın
2025 yılı, İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ertelemelerin sona erdiği ve sorumlulukların netleştiği bir başlangıçtır. İşletmenizin bu yeni döneme sorunsuz bir şekilde adapte olması ve yasalara tam uyum sağlaması için izlemeniz gereken adımlar bellidir:
- Hemen NACE Kodunuzu Öğrenin: SGK sicil numaranız veya vergi levhanızdan 6’lı NACE kodunuzu tespit edin.
- Tehlike Sınıfınızı Doğrulayın: Anka Tek OSGB’nin ücretsiz sorgulama aracını kullanarak NACE kodunuza karşılık gelen resmi tehlike sınıfınızı kesinleştirin.
- Yükümlülüğünüzü Netleştirin: Tehlike sınıfınıza ve çalışan sayınıza göre sizin için zorunlu olan hizmetleri (OSGB hizmeti veya işveren eğitimi) ve bu hizmetlerin asgari sürelerini belirleyin.
- Zaman Kaybetmeyin: 1 Ocak 2025 son tarihti. Uyum sürecini başlatmak ve fahiş cezalardan kaçınmak için bugünden harekete geçin.
İSG mevzuatının karmaşık dünyasında kaybolmayın. Yasal yükümlülüklerinizi eksiksiz yerine getirmek, işletmeniz için en doğru ve ekonomik çözümleri bulmak ve 2025’e tam bir gönül rahatlığıyla girmek için Anka Tek OSGB’nin uzman ekibinden bugün destek alın. Bize ulaşın, işletmenizin İSG yol haritasını birlikte çizelim.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Tek bir sigortalı çalışanım var, yine de OSGB hizmeti almak zorunda mıyım?
Evet. 1 Ocak 2025 itibarıyla, tehlike sınıfınız ne olursa olsun, tek bir çalışanınız dahi olsa iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti alma zorunluluğunuz başlamıştır. Bu kural, tüm çalışan istihdam eden işyerlerini kapsamaktadır.
NACE kodumu SGK sicil numaramda bulamazsam ne yapmalıyım?
Öncelikle muhasebecinize danışmanız en doğru yoldur. Ayrıca şirketinizin vergi levhasını kontrol edebilir veya bağlı olduğunuz vergi dairesi ya da ticaret odasından (örneğin İTO) resmi NACE kodunuzu içeren bir belge talep edebilirsiniz.
İşveren olarak İSG eğitimini kendim alırsam OSGB’ye hiç ihtiyacım kalmaz mı?
Hayır. Bu eğitim sizi risk analizi, acil durum planı gibi konularda yetkilendirir ancak çalışanların işe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri gibi tıbbi hizmetleri kapsamaz. Bu hizmetleri yine de bir hekimden (aile hekimi, kamu sağlık kuruluşu, OSGB bünyesindeki hekim vb.) almanız gerekir. OSGB’ler bu hizmetlerin tamamını bütünleşik bir paket olarak sunar.
2025’te OSGB hizmeti almazsam ne kadar ceza öderim?
2025 yılı için sadece İSG uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmemenin temel cezası 88.663 TL’dir. Bu ceza, aykırılığın devam ettiği her ay ve görevlendirilmeyen her bir profesyonel için ayrı ayrı uygulanır. Ayrıca işletmenizin büyüklüğüne ve tehlike sınıfına göre bu temel ceza %200’e varan oranlarda artırılabilir.
İşyerimin tehlike sınıfının yanlış olduğunu düşünüyorum, itiraz edebilir miyim?
Evet. İşyerinizin NACE koduna göre atanan tehlike sınıfının, yaptığınız asıl işi yansıtmadığını düşünüyorsanız, gerekçelerinizle birlikte doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na itirazda bulunabilirsiniz. Bakanlık, itirazınızı değerlendirerek nihai kararı verir. Ancak itiraz süreci sonuçlanana kadar mevcut sınıfınızın yükümlülüklerini yerine getirmeniz, olası cezalardan kaçınmak için tavsiye edilir.