İş Güvenliği Uzmanı Kimdir, Ne İş Yapar? A’dan Z’ye Kapsamlı Kariyer Rehberi

Modern çalışma hayatının dinamikleri, üretkenlik ve verimlilik kadar, hatta onlardan daha da önce, insan sağlığı ve güvenliğini merkeze almayı zorunlu kılıyor. Geçmişte bir maliyet unsuru veya bürokratik bir yük olarak görülebilen İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), bugün artık sürdürülebilir başarının, etik yönetimin ve toplumsal sorumluluğun vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu dönüşümün yasal temelini oluşturan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, iş yerlerinde reaktif (kaza sonrası) yaklaşımdan proaktif (önleyici) bir güvenlik kültürüne geçişi zorunlu kılmıştır.  

Bu proaktif kültürün mimarı, sahadaki uygulayıcısı ve işverenin en önemli danışmanı ise İş Güvenliği Uzmanı‘dır. Onlar, sadece yasalara uyumu denetleyen kişiler değil, aynı zamanda potansiyel tehlikeleri öngörerek iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyen, çalışanların her gün evlerine sağlıkla dönmesini sağlayan ve bu sayede işletmenin hem insan kaynağını hem de ekonomik geleceğini koruyan stratejik bir role sahiptir.  

Peki, bu kritik rolü üstlenen bir iş güvenliği uzmanı tam olarak kimdir? Günlük görevleri nelerden oluşur? Nasıl iş güvenliği uzmanı olunur ve bu kariyer yolu hangi fırsatları sunar? Anka Tek OSGB olarak, sektördeki derin tecrübemizle hazırladığımız bu kapsamlı rehberde, bir iş güvenliği uzmanının dünyasına dair merak ettiğiniz her soruyu yanıtlayacak, bu değerli mesleğin tüm yönlerini A’dan Z’ye aydınlatacağız.

İş Güvenliği Uzmanı Tam Olarak Kimdir?

En temel tanımıyla İş Güvenliği Uzmanı (İSG Uzmanı), iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında riskleri belirlemek, önleyici tedbirler alınmasını sağlamak ve bu konularda işverene rehberlik etmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, teknik bilgi ve donanıma sahip profesyonel bir danışmandır.  

Bu tanımdaki “danışman” ifadesi kritik bir öneme sahiptir. İSG uzmanı, tehlikeleri tespit eder, analiz eder ve alınması gereken önlemleri bilimsel ve yasal temellere dayanarak işverene raporlar. Ancak bu önlemlerin alınması ve uygulanması konusundaki nihai yasal sorumluluk her zaman işverene aittir. Uzman, bu süreçte yol gösterici, denetleyici ve bilgilendirici bir rol üstlenir. Görevi, iş yerini daha güvenli hale getirmek için işverenle omuz omuza çalışmaktır.  

Bir İş Güvenliği Uzmanı Gün Boyu Ne İş Yapar? (Genel Bakış)

Bir iş güvenliği uzmanının görev tanımı, çalıştığı sektörün dinamiklerine ve iş yerinin tehlike sınıfına göre değişse de, temel sorumlulukları beş ana başlık altında toplanabilir. Bu beş sütun, uzmanın proaktif güvenlik yaklaşımının temelini oluşturur:

1. Riskleri Tespit Etme ve Değerlendirme: İş yerindeki tüm süreçleri, makine ve ekipmanları, kullanılan kimyasalları ve çalışma yöntemlerini analiz ederek potansiyel tehlikeleri (örneğin, düşme, elektrik çarpması, gürültüye maruziyet) belirler ve bu tehlikelerin yol açabileceği risklerin seviyesini değerlendirir.  
2. Önleyici Tedbirler Geliştirme: Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda belirlenen riskleri ortadan kaldırmak veya kabul edilebilir bir seviyeye indirmek için işverene somut önerilerde bulunur. Bu öneriler, makine koruyucularının takılmasından, çalışma talimatlarının hazırlanmasına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
3. Eğitim ve Bilgilendirme: Çalışanların karşı karşıya oldukları riskler, güvenli çalışma yöntemleri, kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı ve yasal hak ve sorumlulukları hakkında düzenli eğitimler planlar ve verir. Güvenlik kültürünün temel taşı eğitimdir.  
4. Acil Durum Planlaması: Yangın, deprem, kimyasal sızıntı gibi olası acil durumlara karşı planlar hazırlar, tahliye prosedürlerini belirler ve bu planların etkinliğini test etmek için düzenli olarak tatbikatlar organize eder.  
5. Çalışma Ortamını Gözetleme: İş yerinde düzenli saha denetimleri yapar, İSG kurallarına uyulup uyulmadığını kontrol eder, ortam ölçümlerinin (gürültü, toz, aydınlatma vb.) planlanmasını ve yapılmasını sağlar.  

Yasal Çerçeve: Yönetmelikte Tanımlanan 5 Ana Sorumluluk

İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki ve sorumlulukları, 6331 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik” (Bkz. https://www.csgb.gov.tr/isggm/) ile net bir şekilde tanımlanmıştır. Bu yönetmelik, uzmanın profesyonel faaliyetlerinin yasal zeminini oluşturur. İşte yönetmelikte belirtilen beş temel görev alanı:  

1. Rehberlik: Uzman, işverene İSG ile ilgili konularda yol gösterir. Bu, iş yerinin tasarımı, yeni makine ve teçhizatın seçimi, kişisel koruyucu donanımların (KKD) belirlenmesi ve kullanımı gibi konuları kapsar. En önemli görevlerinden biri, alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmektir. Bu bildirimler, genellikle “Onaylı Defter” adı verilen ve yasal bir kanıt niteliği taşıyan deftere kaydedilir.  
2. Risk Değerlendirmesi: Uzman, risk değerlendirmesi çalışmalarının yapılmasına liderlik eder veya bu ekibin bir parçası olarak aktif rol alır. Risk değerlendirmesi, iş yerindeki tehlikelerin sistematik olarak belirlenmesi, bu tehlikelerden kaynaklanan risklerin şiddet ve olasılıklarının analiz edilerek önceliklendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması sürecidir. Bu süreç, İSG yönetiminin temel taşıdır.  
3. Çalışma Ortamı Gözetimi: İş yerinin İSG mevzuatına uygunluğunu sağlamak için sürekli bir gözetim faaliyeti yürütür. Periyodik bakımların, kontrollerin ve ortam ölçümlerinin planlanmasını ve uygulanmasını takip eder. Örneğin, bir kaynak atölyesindeki havalandırma sisteminin yeterliliğini veya bir üretim bandındaki gürültü seviyesinin yasal limitleri aşıp aşmadığını kontrol eder.  
4. Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt: Çalışanlar için İSG eğitim programları hazırlar, işverenin onayına sunar ve bu eğitimlerin uygulanmasını kontrol eder. Ayrıca, işe özel güvenlik talimatları ve çalışma izin prosedürleri gibi dokümanları hazırlayarak, tüm bu faaliyetlerin kayıt altına alınmasını sağlar.  
5. İlgili Birimlerle İşbirliği: İSG, bir ekip işidir. Uzman, görevini yerine getirirken işyeri hekimi, çalışan temsilcisi, destek elemanları ve varsa İSG kurulu ile sürekli iletişim ve işbirliği içinde olur. Bu sinerji, güvenlik kültürünün tüm iş yerine yayılmasını sağlar.  

Bu görev dağılımında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, uzmanın rolünün “danışmanlık” olduğudur. Uzman, tehlikeyi tespit edip çözüm önerisini yazılı olarak (Onaylı Defter aracılığıyla) sunduğunda yasal görevini yerine getirmiş olur. Bu öneriyi hayata geçirme yükümlülüğü ve sorumluluğu işverendedir. Bu nedenle, Onaylı Defter, bir iş güvenliği uzmanının hem en önemli çalışma aracı hem de olası bir iş kazası durumunda görevini eksiksiz yaptığını kanıtlayan en güçlü hukuki belgesidir.  

Kariyer Basamakları: Tehlike Sınıflarına Göre Uzmanlık Yetkisi

İş güvenliği uzmanlığı, tek bir seviyeden oluşan statik bir meslek değildir. Aksine, tecrübe ve bilgi birikimine dayalı, yasal olarak tanımlanmış net bir kariyer merdivenine sahiptir. Bu sistem, uzmanları A, B ve C sınıfı olarak üç kategoriye ayırır. Bu sınıflandırma, bir uzmanın hangi tehlike seviyesindeki iş yerinde görev yapabileceğini belirler. İş yerleri ise faaliyet alanlarına göre “Az Tehlikeli”, “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” olarak sınıflandırılır.  

• C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı (Başlangıç Seviyesi): Mesleğe ilk adımını atan uzmanların sahip olduğu belgedir. C sınıfı uzmanlar, yasal olarak yalnızca Az Tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde (örneğin; ofisler, perakende mağazaları, bazı gıda işletmeleri) görev yapabilirler.  
• B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı (Orta Seviye): C sınıfı belge ile en az 3 yıl fiilen çalıştığını İSG-KATİP sözleşmeleriyle belgeleyen ve ardından girdiği B sınıfı İSG sınavında başarılı olan uzmanlar bu sınıfa yükselir. B sınıfı uzmanlar, Az Tehlikeli ve Tehlikeli sınıftaki iş yerlerinde (örneğin; atölyeler, tekstil üretimi, otomotiv yan sanayi) görev alabilirler.  
• A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı (İleri Seviye): Mesleğin en üst yetkinlik seviyesidir. B sınıfı belge ile en az 4 yıl fiilen çalıştığını kanıtlayan ve A sınıfı İSG sınavını başarıyla geçen uzmanlar bu belgeyi almaya hak kazanır. A sınıfı uzmanlar, tüm tehlike sınıflarında, yani Az Tehlikeli, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli sınıftaki iş yerlerinde (örneğin; inşaat, madencilik, kimya sanayi, tersaneler) görev yapabilirler.  

Bu yapı, uzmanlara deneyim kazandıkça daha fazla sorumluluk alabilecekleri ve daha karmaşık endüstrilerde çalışabilecekleri öngörülebilir bir kariyer yolu sunar. Bu ilerleme, hem mesleki tatmin hem de gelir potansiyeli açısından önemli bir motivasyon kaynağıdır.

Aşağıdaki tablo, bu kariyer basamaklarını özetlemektedir:

İş Güvenliği Uzmanlığı Sınıfları Karşılaştırma Tablosu

Sınıf	Yetkili Olduğu Tehlike Sınıfı	Bir Üst Sınıfa Geçiş Şartı
C Sınıfı	Az Tehlikeli	Mesleğe giriş seviyesidir.
B Sınıfı	Az Tehlikeli, Tehlikeli	C sınıfı olarak en az 3 yıl fiilen çalışmak ve B sınıfı sınavında başarılı olmak.
A Sınıfı	Az Tehlikeli, Tehlikeli, Çok Tehlikeli	B sınıfı olarak en az 4 yıl fiilen çalışmak ve A sınıfı sınavında başarılı olmak.

İş Güvenliği Uzmanı Olma Rehberi: Adım Adım Kariyer Yolculuğu

İş güvenliği uzmanı olmak, belirli akademik ve profesyonel adımları takip etmeyi gerektiren, net bir süreçtir. Bu yola çıkmayı düşünen adaylar için izlenmesi gereken adımları aşağıda detaylandırdık.

Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir?

İSG uzmanı olmanın ilk şartı, ilgili yönetmelikte belirtilen belirli lisans programlarından mezun olmaktır. Bu mesleğe kapı açan bölümler şunlardır :  

• Mühendislik Fakültesi Mezunları: Tüm mühendislik dalları (İnşaat, Makine, Elektrik-Elektronik, Kimya, Endüstri vb.).
• Mimarlık Fakültesi Mezunları: Mimarlık, Şehir ve Bölge Planlama gibi bölümler.
• Teknik Öğretmenler: Üniversitelerin teknik eğitim fakültelerinden mezun olanlar.
• Fen veya Fen-Edebiyat Fakültesi Mezunları: Fizik, Kimya veya Biyoloji lisans programlarından mezun olanlar.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Mezunları: Üniversitelerin İş Sağlığı ve Güvenliği lisans veya ön lisans programlarından mezun olanlar.  

Uzman Olma Süreci Adım Adım

Gerekli lisans programından mezun olan bir adayın, C sınıfı iş güvenliği uzmanı olabilmek için izlemesi gereken 4 temel adım bulunmaktadır:

1. Adım: Akademik Şartları Sağlamak Yukarıda listelenen uygun üniversite programlarından birinden lisans veya ön lisans diploması almış olmak, sürecin başlangıç noktasıdır.  
2. Adım: İSG Eğitimini Tamamlamak Adayların, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir eğitim kurumundan (OSGB‘ler veya özel eğitim merkezleri) zorunlu İSG uzmanlığı eğitimini tamamlaması gerekir. Bu eğitim toplam 220 saattir. Bu sürenin 180 saati teorik (en fazla yarısı uzaktan eğitimle olabilir) ve 40 saati uygulamalı (staj) eğitimden oluşur. Bu eğitim, adayı hem mesleğin teknik detaylarına hem de yapılacak sınava hazırlar.  
3. Adım: İSG Sınavında Başarılı Olmak Eğitimi tamamlayan adaylar, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yılda genellikle iki kez (Mayıs ve Aralık aylarında) düzenlenen merkezi İSG Sınavı‘na girmeye hak kazanır. Sınav, 50 çoktan seçmeli sorudan oluşur ve başarılı sayılmak için 100 tam puan üzerinden en az   70 puan (yani 35 doğru cevap) almak gerekmektedir.  
4. Adım: Sertifika Almak ve Kariyerine Başlamak Sınavda başarılı olan adaylar, Bakanlık tarafından düzenlenen C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı sertifikasını almaya hak kazanır. Sertifika bilgileri, uzmanların tüm sözleşmelerinin ve kayıtlarının tutulduğu İSG-KATİP adlı online sisteme işlenir. Bu adımdan sonra aday, resmi olarak bir iş güvenliği uzmanıdır ve kariyerine başlayabilir.  

Kariyer ve Gelecek: İş Güvenliği Uzmanı Maaşları ve Fırsatlar

İş güvenliği uzmanlığı, hem toplumsal faydası yüksek hem de sunduğu kariyer olanakları ve gelir potansiyeli ile giderek daha cazip hale gelen bir meslektir.

İş Güvenliği Uzmanı Maaşları: Ne Beklemelisiniz?

İş güvenliği uzmanı maaşları tek bir rakamla ifade edilemez; çeşitli faktörlere bağlı olarak geniş bir aralıkta değişiklik gösterir. Maaşı etkileyen başlıca faktörler şunlardır:

• Uzmanlık Sınıfı (A, B, C): En önemli belirleyicidir. A sınıfı bir uzmanın geliri, C sınıfı bir uzmana göre doğal olarak daha yüksektir.
• Tecrübe: Sektörde geçirilen yıl, maaş skalasında yukarı tırmanmayı sağlar.
• Sektör: İnşaat, madencilik, enerji ve kimya gibi çok tehlikeli sektörlerdeki maaşlar, az tehlikeli sektörlere göre daha yüksek olma eğilimindedir.
• Çalışma Şekli: Bir şirketin tam zamanlı bordrolu çalışanı olmak, bir OSGB bünyesinde çalışmak veya birden fazla firmaya kısmi süreli danışmanlık yapmak gelir düzeyini etkiler.
• Şirketin Büyüklüğü ve Konumu: Büyükşehirlerde faaliyet gösteren kurumsal ve uluslararası firmalar, genellikle daha rekabetçi maaş paketleri sunar.

Güncel verilere göre, 2025 yılı için tahmini maaş aralıkları aşağıdaki gibidir. Bu rakamların piyasa koşullarına ve yukarıdaki faktörlere göre değişebileceği unutulmamalıdır.  

2025 Yılı Tahmini İş Güvenliği Uzmanı Maaş Aralıkları (Aylık Net)

Uzmanlık Sınıfı	Deneyim Seviyesi	Ortalama Aylık Maaş Aralığı (Net TL)
C Sınıfı	Yeni Başlayan (0-1 Yıl)	28.000 TL – 35.000 TL
C Sınıfı	Deneyimli (2-4 Yıl)	32.000 TL – 40.000 TL
B Sınıfı	Orta Deneyim (3-7 Yıl)	40.000 TL – 55.000 TL
A Sınıfı	Kıdemli (7+ Yıl)	55.000 TL – 80.000 TL+

Kariyer Fırsatları: OSGB’nin Ötesindeki Dünya

İş güvenliği uzmanları için kariyer olanakları oldukça geniştir ve sadece Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri (OSGB) ile sınırlı değildir. 6331 sayılı Kanun’un kamu ve özel sektördeki neredeyse tüm iş yerlerini kapsaması, bu profesyonellere olan talebi sürekli kılmaktadır. İSG uzmanlarının çalışabileceği başlıca alanlar şunlardır:  

• Kurumsal Firmalar: Üretim, perakende, lojistik gibi sektörlerdeki büyük ölçekli ulusal ve uluslararası şirketlerin kendi bünyelerindeki İSG departmanları.
• Sanayi Tesisleri ve Fabrikalar: Otomotiv, gıda, tekstil, ilaç gibi her türlü üretim tesisi.
• İnşaat Sektörü: Şantiyeler, altyapı projeleri ve konut inşaatları, uzmanlar için en yoğun çalışma alanlarından biridir.
• Enerji ve Madencilik: Petrol, doğal gaz, maden ocakları gibi yüksek riskli ve uzmanlık gerektiren sektörler.
• Sağlık Kuruluşları: Hastaneler ve diğer sağlık hizmeti sunan kuruluşlar.
• Kamu Kurum ve Kuruluşları: Belediyeler, bakanlıklar ve bağlı kuruluşlar.
• Danışmanlık ve Eğitim Firmaları: Bağımsız danışman olarak veya İSG eğitimleri veren kurumlarda eğitmen olarak çalışma imkanı.

Bir işletmenin tüm bu yasal süreçleri ve uzmanlık gerektiren görevleri kendi bünyesinde yönetmesi, özellikle KOBİ’ler için, hem maliyetli hem de zorlayıcı olabilir. İşte bu noktada Anka Tek OSGB gibi profesyonel Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri, işletmelere yasal uyumluluk ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama konusunda kritik bir destek sunar. İşletmenizin tehlike sınıfına uygun, yetkin uzmanlarla çalışmanın avantajlarını keşfetmek için İş Güvenliği Uzmanlığı hizmet sayfamızı inceleyebilirsiniz. Anka Tek OSGB olarak, her tehlike sınıfına uygun A, B ve C sınıfı iş güvenliği uzmanlarımızla işletmenize özel çözümler sunuyoruz.

Sıkça Sorulan Sorular

Sadece Bir Meslek Değil, Bir Misyon

Bu rehber boyunca gördüğümüz gibi, iş güvenliği uzmanlığı, teknik bilgi, yasal mevzuat hakimiyeti ve güçlü iletişim becerilerini bir araya getiren çok yönlü bir profesyonelliktir. Bir uzmanın görevi, tehlikeleri öngörmek, riskleri yönetmek, çalışanları eğitmek ve en nihayetinde herkes için daha güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı yaratmaktır.

Bu rol, net bir kariyer yolu, artan istihdam olanakları ve tatmin edici bir gelir potansiyeli sunmasının ötesinde, derin bir toplumsal fayda ve manevi tatmin de içerir. Her önlenen kaza, her korunan hayat, bu mesleğin ne kadar değerli ve anlamlı olduğunun bir kanıtıdır. İş güvenliği uzmanı olmak, sadece bir iş yapmak değil, aynı zamanda güvenli yarınları inşa etme misyonunu üstlenmektir.

İş sağlığı ve güvenliği dünyasına adım atmak, kariyerinizi bu anlamlı alanda şekillendirmek veya işletmeniz için en doğru İSG çözümlerine ulaşmak isterseniz, Anka Tek OSGB’nin uzman ekibiyle iletişime geçmekten çekinmeyin. Güvenli bir gelecek inşa etmek için buradayız.